حجت الاسلام جلال نوری کاخکی به مناسبت سی و ششمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) به خبرنگار معارف ایرنا گفت: قلب سلیم از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)، قلبی است که از هرگونه شرک و شائبه آن پاک و منزه باشد؛ چه شرک جلی و چه شرک خفی. به عبارت دیگر، قلب سلیم قلبی است که با خدا ملاقات می‌کند و در آن جز خدا هیچ موجود دیگری وجود ندارد؛ به این معنا که از خود و انانیت خود، و از هرگونه تعلق و مشاهده‌گری نسبت به خود، دور است.
وی افزود: این نکته حضرت امام به خوبی نشان می دهد که اگر انسان هایی که فاقد ایمان و قلب سلیم باشند، صاحب قدرت شوند، از آنها اعمال و رفتار فرعونی و نمرودی سر می زند که نمونه بارز این وضعیت را می توان در وضعیت بشر طی قرن گذشته مشاهده کرد؛ آن هم در دنیایی که بشریت تا دستش به قدرت رسید، سلطه جویی و استعمارگری را آغاز کرد و در جهانی که کشورهای سلطه جوی استکباری و جریان استعمار غرب، با امپراطوری رسانه ای خود، جریان غارت گری و ظلم و ستم و فساد و تباهی را نهادینه کردند.
نوری اضافه کرد: این مساله نشان می دهد که دانش بشری در دانستن و سودجویی خلاصه شده است، حال آن که انتظار می رفت که انسان با توجه به پیشینه تاریخی و ارشادهای ادیان، با دست یافتن به قدرت، در جهت خدمت به هم نوعان و جامعه بشری حرکت کند. زیرا اگر این دانستن ها از سنخ معرفت و اخلاق مداری و کرامت انسانی بود، باید فرایند رشد و پیشرفت انسان ها به سعادت مندی و رشد ارزش های اخلاقی ختم شود.
وی ادامه داد: در بیشتر کشورها حتی در حال حاضر که عصر مدرنیته و پست مدرنیزم هستند، جریان های سیاسی وابسته و حکومت های به ظاهر مردم سالار، هر فساد و گناه و ظلمی را انجام می دهند، در حالی که اندیشمندان، متفکران، هنرمندان و ادیبان آن کشورها و علمای دین نیز فاقد جایگاه مناسب و قدرت تأثیرگذاری و نفوذ هستند و در چنین جامعه ای نمی توان ادعا کرد که خردورزی، اخلاق مداری، معرفت اندیشی و ادب و هنر حاکمیت یافته است.
این پژوهشگر مذهبی افزود: بخش مهمی از ساختار دنیای مدرن امروز، در نظام سیاسی و فرهنگی و حتی وضعیت اقتصادی بیشتر کشورها، بیانگر ساختار فراگیر غفلت و جهالت مدرن است. چنین وضعیتی یعنی این که بشر از خود واقعی، حقیقی، شخصیت اصیل انسانی، بیداری وجدان، آگاهی و بصیرت معنوی و اخلاق مداری دور شده است.
جهان امروز نیازمند معنویت و اخلاق است
نوری اضافه کرد: در جهان امروز، بیان واقعیت ها، افشاگری فساد و ظلم نظام استکباری، شفاف سازی بسیاری از مسائل که کمک به معنویت، انسانیت، اخلاق مداری و رشد جامعه مدنی و مردمی می کند، کاهش چشم گیری داشته است. این در حالی است که جهان بشریت، به جای نمود و تبلیغات و فضاسازی به امنیت، عدالت، ترویج اخلاق و معنویت نیاز دارد.
وی افزود: جهان امروز ضمن بازسازی سنت های گذشته و توجه به فرهنگ و ادب مبتنی بر معنویت و اخلاق می تواند در مسیر تمدن سازی بزرگی قرار گیرد که برای رسیدن به چنین وضعیتی، باید وجدان عمومی توده مردم را بیدار کرد و نشر آگاهی، معرفت اندیشی، خردورزی و توجه به فرهنگ، هنر و ادبیات بیشتر از گذشته مورد توجه واقع شود ولی متاسفانه با توجه به جنگ ها و جنایت های بشریت، به ویژه ظلم و ستم رژیم صهیونیستی بر علیه مردم مظلوم فلسطین و در حال حاضر نسل کشی و گرسنگی دادن به مردم بی پناه غزه، در حقیقت مرگ شرافت و انسانیت و بی اعتباری نهادهای بین المللی و سازمان های حقوق بشری را رقم زده است.
صراط مستقیم در نگاه امام خمینی(ره)
نوری با اشاره به ضرورت کشف حقیقت برای رسیدن به هدایت و سعادت گفت: نیل به هدایت و سعادت چنان عظیم و ژرف است که خداوند بیشترین توصیه را به آدمی کرده که تلاش کند بر صراط مستقیم باشد. لذا در قرآن کریم آیه ۱۲۶ سوره انعام این چنین زیبا می فرماید «وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیمًا قَدْ فَصَّلْنَا الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ؛ و راه راست پروردگارت همین است ما آیات [خود] را برای گروهی که پند می گیرند به روشنی بیان نموده ایم».
وی افزود: در این آیه که یکی از ده ها آیه درباره راه سعادت است، کلید واژه بسیار زیبای آن توجه دادن به تذکر یا یادآوری است. یعنی صراط مستقیم واقعی نشانه ای است که اگر ملتی و قومی توجه داشته باشند، آن را در خمیر مایه وجدان درونی و اخلاق مداری و اندیشه عقلانی می توانند پیدا کنند.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: امام خمینی (ره) در نگاه عرفانی صراط مستقیم را به صراط مستقیم وجودی و صراط مستقیم سلوکی تقسیم می کند که صراط مستقیم وجودی آن است که همه موجودات در مرتبه تعینات خود، در سیر صعودی خارج از این صراط مستقیم نیستند و طبق آیه «ما من دابه الّا هو آخذ بناصیتها إنّ ربی علی صراط مستقیم»، امام معتقد است هر یک از موجودات، صراطی خاص به خود دارد. از این رو ایشان رجوع هریک از موجودات عالم کثرت به غیب را عبارت از صراط مستقیم وجودی می داند.
وی اضافه کرد: صراط مستقیم سلوکی عبارت است از سیر و سلوک سالکان الی الله و لذا هدایت خاصی است که پیامبران، مردم را به آن دعوت کرده اند تا به انسانیت و نور مطلق برسند و از همه اقسام کفر و ظلم و خارج شوند. حال باید توجه داشت که موفقیت در این جهان و رستگاری در آن جهان یعنی رسیدن به دو حقیقت اهل فلاح و فوز که این مهم در آیه ۸۸ سوره توبه اینگونه بیان شده است که «پیامبر و کسانی که با او ایمان آورده اند با مال و جانشان به جهاد برخاسته اند و اینانند که همه خوبی ها برای آنان است؛ اینان همان رستگارانند» و در آیه ۵۲ سوره نور نیز آمده است «کسی که خدا و فرستاده او را فرمان برد و از خدا بترسد و از او پروا کند آنانند که خود کامیابند».
تفاوت فلاح و فوز چیست؟
نوری اظهار داشت: در کالبدشکافی این دو واژه باید معنای لغوی را نیز در نظر داشت. کلماتی مانند مُفلح و فائِز که از ماده فلح و فوز هستند در قرآن هم معنا نیستند و هر کدام معنای دقیقی را می رسانند. خداوند در آیه ۵۱ سوره مبارکه نور کسانی که در برابر داوری خدا و پیامبر تسلیم هستند را با عنوان اهل فلاح و در آیه ۵۲ مطیعان و پرهیزگاران را به عنوان فائز توصیف کرده است.
وی افزود: به اعتقاد صاحب التحقیق فی کلمات القرآن، «فلح» در اصل به معنای نجات از شرور و درک خیر و صلاح است و «فوز» بعد از فلاح و آن رسیدن و وصول به خیر و نعمت است. بنابراین «مُفلِحون» معنای نجات یافتگان از شرور و درک کنندگان خیر و صلاح را دارد و «فائزون» به معنای رسیدگان و واصلان به خیر و نعمت است. بر این اساس انسان به هر طریقی که هست باید به دنبال سعادت مندی باشد.
دانش بدون توحید بشریت را به هدایت نمی‌رساند
نوری گفت: حضرت امام خمینی(ره) با سلوک معنوی و خردورزی عارفانه و فیلسوفانه در عصر حاضر و در جهانی که از افکار نهلیست ها و ماتریالست های فرهنگ غرب پر شده و در آن معنویت و اخلاق جایی ندارد، توانست به جامعه بشری بفهماند دانشی که خالی از معرفت شناسی توحیدی و ایمان باشد، نمی تواند بشریت را به هدایت برساند. به همین جهت است که نه رستگاری آخرت و نه سعادتمندی دنیا نصیب چنین انسان‌های نمی شود.
وی افزود: فرهنگ لیبرال دموکراسی غرب و نظام کمونیستی شرق و ساختار سکولار جامعه بشری در عصر حاضر که با خلاء معنویت و ارزش های اخلاقی مواجه شده است، شاهد ظلم و فساد فراوانی است که استکبار جهانی و استعمار غربی با همین ابزارهای علمی دست به ارتکاب بدترین جنایت های تاریخ می زنند. در چنین وضعیت از نظام سیاسی و اجتماعی کشورهای مختلف جهان که یا سلطه گر و یا سلطه پذیر هستند، حضرت امام خمینی(ره) به عنوان الگوی بی نظیر در تاریخ معاصر ثابت کرد که می توان تمام محاسبات و معادلات جهانی را با معنویت و عرفان و سلوک اخلاقی تغییر داد.
این پژوهشگر حوزه فرهنگی ادامه داد: حضرت امام(ره) در اوج قدرت سیاسی، محبوبیت، شهرت و جایگاه علمی، همچون پیامبران الهی سبک زندگی ساده و معنوی را برگزید و در تمامی شرایط و حالات، جز به رضای خدا و خدمت به مردم در اندیشه رضایت مندی هیچ قدرت و جریانی نبود. امام خمینی به تنهایی ثابت کردند که نقش پیامبران در هدایت مردم جهان به نجات مردم از دست ظالمان و مستکبران منجر شده است.
وی اضافه کرد: در عصر حاضر شخصیت هایی همچون گاندی و نلسون ماندلا نیز حضور داشتند ولی گستره نفوذ کلامشان فقط در محدود جغرافیایی خاص و بستر همان کشور تأثیر گذار بود، درحالی که حضرت امام توانستند بر تمامی جریان های سیاسی و تحولات منطقه ای و بین المللی تأثیر گذار باشند. به عنوان نمونه ابتکار ایشان در اعلام آخرین جمعه از ماه رمضان به عنوان روز قدس و تعیین استراتژی نظام اسلامی در مقابله با رژیم غاصب صهیونیستی، در موقعیت کنونی جهان چنان تأثیری عمیق گذاشته که عملاً جامعه بین المللی را به دو قطب تقسیم کرده است.
نوری ادامه داد: یکی قطب افکار عمومی دنیا که حامی مردم فلسطین و غزه هستند و عملاً از رژیم صهیونیستی منزجر و متنفر شده اند و یکی هم قطب نظام سرمایه داری در ساختار سیاسی برخی از کشورها با وجود تمام حمایت هایی که از این رژیم می شود، در وضعیت بحران و تقابل با افکار عمومی مردم جهان گرفتار شده است که این وضعیت همه از برکات نهضت بیدارگری حضرت امام خمینی(ره) است.
وی افزود: اغراق نخواهد بود اگر بگوییم امام خمینی (ره) موفق‌ترین و موثرترین رهبر جهان در چند قرن اخیر بوده که توانسته است حتی بعد از رحلت خود منشأ تاثیرات بزرگ در جامعه بشری باشد. این که تمام مردم دنیا در ساختار افکار عمومی بر علیه اسرائیل موضع‌گیری می‌کنند و هم جهت با اهداف و آرمان‌های نظام اسلامی و حضرت امام شعار می‌دهند، نشان دهنده پیروزی و قدرت معنوی و تاثیرگذار حضرت امام خمینی(ره) است.