کسری بودجه ناشی از محقق نشدن درآمدهاست/ لزوم بازنگری در ساختار و شیوه بودجه‌نویسی

«علی‌اکبر نیکو اقبال» امروز (یکشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره کسری بودجه طی دو سال گذشته و بودجه امسال افزود: در سال‌های گذشته کسری بودجه معمولا به صورت پنهان و آشکار وجود داشت، اما آنچه از بودجه سال آتی که دولت به مجلس ارائه داده پیش بینی می شود، حداقل بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ همت کسری را شاهد باشیم.

وی ادامه‌داد: مگر اینکه اتفاقاتی بیفتد که این اتفاقات تابع شرایط داخلی و بین المللی است، اما از آنجایی‌که قابل پیش بینی نیست نمی‌توانیم به صراحت بگوییم سال آینده کسری نخواهیم داشت یا کسری جبران خواهد شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان‌داشت: نکته این است که دولت چرا با این اوصاف و سابقه طولانی در کسری بودجه و اتفاقاتی که سال‌های گذشته افتاد، این بودجه را ارائه داده است؟ ابهاماتی وجود دارد که نشان می دهد بودجه ها کارشناسی شده و واقع‌بینانه تدوین نمی شود و این ایرادی است که امیدواریم دولت فکر اساسی برای آن داشته باشد.

وی گفت: نخستین توصیه من این است که باید در ساختار و شیوه بودجه نویسی ما بازنگری اساسی انجام شود.

نیکو اقبال تصریح کرد: به طور قطع یکی از عوامل کسری بودجه، محقق نشدن منابع درآمدی است. فروش نرفتن اموال دولت یکی از معضلات بودجه است که منجر به عملی نشدن بخشی از درآمدهای پیش بینی شده می‌شود.

وی اضافه‌کرد: در حوزه اخذ مالیات‌ها، به هر حال با توجه به اتفاقات ناگواری که در حوزه کسب و کار رخ می‌دهد و شاهد عدم رونق اقتصادی هستیم، این درآمدها نیز به طور کامل محقق نمی‌شود، ضمن اینکه شاهد فرار مالیاتی در موارد مختلف هستیم.

این اقتصاددان بیان‌داشت: از سوی دیگر، تحریم های بین‌المللی و همچنین اتفاقاتی که در حال رخ داده است، می‌تواند فوریتی را برای بازنگری بودجه از سوی دولت و مجلس مهیا کند. تحریم‌های بین‌المللی سبب می‌شود تا فروش نفت، مشتقات نفتی و سایر محصولات آن‌طور که انتظار می‌رود محقق نشود.

وی اظهار داشت: برخی پیش‌بینی می‌کنند دولت می‌تواند با افزایش نرخ ارز این مساله را جبران کند، در حالی که این خود عامل بدبختی اقتصاد کشور است و چنانچه دولت بخواهد به تزریق نقدینگی بدون پشتوانه و چاپ پول در ابعاد وسیع روی بیاورد، به افزایش افسارگسیخته تورم و در نهایت به بحران‌هایی دامن می‌زند.

نیکو اقبال خاطرنشان‌کرد: در بودجه نویسی کشور ما یک بیماری وجود دارد و آن اینکه به قضایا خوشبینانه نگاه می‌کنیم، معمولاً مرسوم است که به حالت نه خیلی بدینانه و نه خیلی خوشبینانه بودجه نویسی انجام می‌شود، اما شاخص‌های بودجه ما خیلی خوشبینانه است؛ به طور مثال کاهش نرخ تورم در ۲۸.۳ درصد خیلی خوشبینانه به نظر می‌رسد. برای شب عید و بعد از آن افزایش قیمت کالاها پیش‌بینی می‌شود که به تورم دامن خواهد زد.

وی افزود: بنابراین ما شاهد افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم خواهیم بود، به همین دلیل فکر می‌کنم برای تورم شاخص‌هایی وجود دارد که باید به‌درستی به آنها پرداخته شود و نباید خوشبینانه بودجه بنویسیم.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: اگر اتفاقات به‌درستی مدیریت نشود و مسائلی همچون FATF درست تدبیر نشود، می‌تواند شرایط را برای یک ابر تورم فراهم کند که برای اقتصاد کشور ناگوار خواهد بود.

وی در عین حال تاکید کرد: شفافیت می‌تواند مقدمه‌ای برای اتفاقات خوب باشد و به نوعی دولت را برای تدوین واقعی بودجه یاری بدهد، اما زمانی که مسائل مالی ما در قالب شعار یا خوشبینانه نگاه کردن برای دلخوشی هواداران و دوستداران و مردم انجام می‌شود، شاهد بدتر شدن شرایط خواهیم بود.

نیکو اقبال یادآور شد: رئیس جمهور آرژانتین یک کار معجزه آسا انجام داد، کشوری که وضعیت اقتصادی به مراتب وخیم‌تر از شرایط ما داشت، اما با جراحی اقتصادی که انجام شد، از این وضعیت نجات یافت.

وی اظهار داشت: امروز تورم آرژانتین به زیر سه درصد رسیده و این یک معجزه است، در حالی که تورم چند هزار برابری داشته و این کار را در یک زمان کوتاه توانست انجام بدهد که برای مردمش نیز مفید بوده است.

این اقتصاد دان تاکید کرد: امروز دولت ما به یک جراحی نیاز و ادغام سازمان‌ها ضرورت دارد. دولت باید جراحی بزرگی در ابتدای امر انجام بدهد و کارمندهای زیادی را تعدیل و به بخش خصوصی توجه کند.

وی گفت: حتی برخی از وزارتخانه‌ها می‌توانند در کنار یکدیگر کار کنند؛ به طور مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با وزارت گردشگری می‌تواند یک وزارتخانه شود. یا وزارت ورزش با وزارت فرهنگ.

نیکو اقبال افزود: به‌طور مثال، در وزارت ورزش و جوانان فقط به بعد ورزشی بودجه اختصاص داده می شود و به بخش جوانان هیچ؛ این موضوع جز ضرر و زیان برای کشور چیز دیگری ندارد.

وی ادامه‌داد: وقتی این بیماری‌ها در کشور وجود دارد، مصلحت‌اندیشی می‌شود و دولت هیچ اقدامی برای کوچک سازی خودش ندارد، به‌طور حتم بخش عمده منابع درآمدی ما صرف این بدنه بزرگ دولت می‌شود.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران بیان‌داشت: معتقدم تعدادی از ادارات و سازمان‌ها می‌توانند با هم ادغام شوند، همچنین کوچک سازی دولت را تا یک سوم را کاهش می‌دهد و این اقدامات می‌تواند توسط یک رئیس جمهور شجاع و توانمند انجام شود تا دولت برای همیشه از این معضلات رهایی پیدا کند. حتی خود وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات خاص می‌توانند کوچک شوند.

وی اظهار داشت: به طور مثال در بسیاری از استان‌ها و شهرستان‌های ما وجود برخی بخشداری‌ها در آن تشکیلات گسترده لازم نیست و این‌ها می‌توانند یک معاونت در خود فرمانداری‌ها داشته باشند و همان وظایف را انجام بدهند.

به گزارش ایرنا، عبدالناصر همتی روز جمعه در شبکه ایکس نوشت: «گزارش اخیر دیوان محاسبات از تفریغ بودجه سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان میدهد که کسری بودجه درآن سالها به ترتیب ۵۹۷ و ۴۳۷ هزار میلیارد تومان و در مجموع دو سال، جمعاً ۱۰۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است.

اگر کسری سنگین بجا مانده در بودجه سال جاری را هم به آن اضافه کنیم، دلیل اصلی چرایی تداوم تورم که در کنار تنش‌های منطقه از دلایل اصلی افزایش نرخ ارز هستند، روشن می شود.

دولت چهاردهم مصمم است که همراه با راهبرد کاهش تنش‌های سیاسی و خارجی، با پشتوانه اعتماد مردم و به تدریج با انجام اصلاحات اساسی، ناترازی ها در بخش های مختلف را علاج، رانت ها را حذف و کسری بودجه را کاهش دهد.